Koningstuin

• Toegang voor personen met een beperkte mobiliteit
• Speelplein

De naam van de tuin herinnert aan de koninklijke oorsprong. In de tweede helft van de negentiende eeuw kende Brussel een stedenbouwkundige ontwikkeling zonder voorgaande. Zoals veel Europese steden begon de stad te verstikken onder de bevolkingsaangroei en ontwikkelden zich voorsteden, waar de bourgeoisie de kans kreeg om in een opener en groener omgeving te wonen. De Louizalaan werd aangelegd als een grote verkeersader met bomen, die het historische centrum verbindt met het Terkamerenbos. Ze werd in 1866 ingewijd. En beetje werden langs beide zijden van laan nieuwe wijken gebouwd.

In 1871 tekent Victor Besme, wegeninspecteur voor de Brusselse randgemeenten (belast met het beheer van het openbare wegennet), plannen voor de bouw van een Paleis van Schone Kunsten en de creatie van een openbare tuin die de rotonde van de nieuwe laan verbindt met de geplande wijk aan de vijvers van Elsene. Het project wordt nooit uitgevoerd, maar koning Leopold II voelt wel wat voor de idee van een tuin.

Op 16 september 1873 koopt hij zelf het terrein waar de tuin zou komen en hij laat hem aanleggen volgens de oorspronkelijke plannen van Victor Besme. De werken zijn klaar in 1876. De koning neemt zelf de kosten voor aanleg en onderhoud op zich.

In 1901 neemt Leopold II de tuin op in het geheel van eigendommen met een publieke functie die hij aan de Belgische Staat schenkt.

Een eeuw na de aanleg, volgt een renovatie van de tuin. Een noodzakelijke renovatie, gezien de ouderdom van de aanplantingen en de evolutie van de stedenbouwkundige context. De eerste gebouwen rond de tuin waren burgerwoningen en herenhuizen.

Maar vanaf de jaren dertig verschenen er gebouwen met meerdere verdiepingen langs de vijvers van Elsene. Die trend zette zich langzaam door en geleidelijk aan werd het de norm in de wijk. De hoge gebouwen torenden uit boven de eerder kleine siertuin met zijn bloemperken, hagen en grasperken. Van daar kwam de idee om hem opnieuw wat meer klasse te geven.

Er wordt een rij esdoorns geplant langs de centrale laan om het perspectief op de vijvers beter te kaderen. Op diezelfde lijn komt het standbeeld van de koning dat men van het standbeeld van Charles Vander Stappen scheidt door een rij populieren. Het centrale bloemenperk verdwijnt en de laterale sierborders worden vervangen door grasperken – met aanplantingen op de hoeken. Er komen ook rustpunten in het midden van de grote gazons.

Het gevolg is wel dat de Koningstuin zoals hij in het Koninklijk Besluit van 1976 wordt geklasseerd, niet langer het originele ontwerp vastlegt, maar wel de tuin met de meerwaarde die de heraanleg eraan gaf.

Beeldhouwwerken

Vier beeldhouwwerken op een rij beklemtonen het perspectief van de Louizalaan naar de vijvers van Elsene. Twee staan in het park, twee andere op de rotonde die er toegang toe geeft.

Feniks 44 (1994)

Dit beeldhouwwerk van Olivier Strebelle (1927-) staat op de rotonde van de Louizalaan tegenover de tuin. Deze gestileerde vogel met vleugels in de V-vorm van ‘victory’ (overwinning), viert de vijftigste verjaardag van de bevrijding van Brussel aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Dood van Ompdrailles (1892)

Aan de rand van het plein, langs de Louizalaan, staat dit brons van Charles Vander Stappen (1843-1910). Het brengt hulde aan de Franse romanschrijver Léon Cladel (1835-1892) en aan zijn roman: ‘Ompdrailles, le tombeau des lutteurs’.

Koning Leopold II (1969)

Op de sokkel van dit standbeeld van de hand van René Cliquet (1899-1977) staat volgende inscriptie: ‘Hij creëerde deze tuin en schonk hem aan het land voor onze rust en vreugde’. De koning draait het hoofd in de richting van de vijvers van Elsene en trekt zo de aandacht op het belangrijkste perspectief van de tuin. Het standbeeld werd in 1969 geplaatst, toen de tuin officieel de naam ‘Koningstuin’ kreeg.

Alphonse Renard (1903)

Op het kruispunt van Braambos- en Bellevuestraat met de Generaal De Gaullelaan staat het standbeeld van geoloog en natuuronderzoeker Alphonse Renard (1842-1903), van de hand van Alphonse de Tombay (1843-1918). De sokkel draagt de inscriptie: ‘Veritas liberavit eum’ (De waarheid bevrijdde hem).